Pasquale Galluppi. Mantık Dersleri, Miftâhu’l-Fünûn. İstanbul, Mega Basım Yayın, 2021.

İtalyan mantıkçı ve felsefeci Pasquale Galluppi’nin (1770-1846) kaleme aldığı eserin elinizdeki bu çevirisi, modern Batı dillerinden Osmanlı Türkçesi’ne yapılan ilk mantık çevirisi olarak kabul edilmektedir. Çevirmenin kimliği hakkında ihtilaflar bulunmakla birlikte tercüme edenin Çamiç Ohannes Efendi olması kuvvetle muhtemeldir ve bu görüş, genel kabul görmüştür. Eserin iki kez basılması, ayrıca Ahmed Cevdet Paşa da dâhil olmak üzere devrin önde gelen birçok ismince esere takriz yazılması yayımlandığı dönemde eserin ilgi gördüğünü kanıtlar mahiyettedir. Kant’ın ardından, mantığın ana meselelerinden birine dönüşen analitik-sentetik önerme ayrımını, daha genel olarak matematik-mantık ilişkisini belki de ilk defa Osmanlı dünyasına bu açıdan takdim eden metinde görece yalın bir dil kullanılmıştır. Ayrıca çevirmenin “duygu,” “biliş” gibi bazı kelime tercihlerinin metni dildeki hareketlilik babında da ilginç hale getirdiği söylenebilir.