Paşayev Atahan Evez oğlu. Ermenilerin Azerbaycan Halkına Karşı Toprak İddiaları, Soykırımı ve Tehcirleri: XIX-XX Yüzyıl. Bakı, , 2011.

Ermenilerin Güney Kafkasya bölgesine toplu şekilde yerleştirilmesinde en önemli husus 19.y.y.ın başlarında Rusya - İran savaşlarından, Rusların zaferle ayrılması olmuştur. O döneme kadar Kuzey Azerbaycan hanlıklarının sınırları içerisinde Er- meni nüfusu yok denecek kadar azdı. Fakat 1828-1831 yıllarına gelindiğinde bölgede Ermeni nüfusu artırmak için Çar Rusya'sı tarafından Güney Kafkasya'ya özellikle Türk - Müslüman nüfusun yoğun olduğu topraklara toplu şekilde dışarıdan Ermeni aileleri yerleştirilmiştir. 19.y.y.ın son dönemlerinde, özellikle 1877-1878 yıllarında Rusya - Osmanlı savaşı sonun- da imzalanmış Ayastefanos anlaşmasından memnun kalmayan Batı devletleri ile Rusya arasında sertleşen ilişkiler, 1878 yılı Berlin kongresinde imzalanmış anlaşmanın 61. maddesindeki sözde "Ermeni meselesi"ni gündeme getirmiştir. "Büyük Ermenistan" kurma hülyasında olan Ermeniler bu isteklerinden çok verimli şeklide yararlanmışlardır. "Ermeni meselesi" aslında Ermenilerin kendi isteklerinin sonucu olarak değil, büyük devletlerin bu topraklar üzerinde egemenliklerini gerçekleştirmek niyetinden doğmuştu.